چرم دوزی بستری مناسب برای ارزآوری و رونق صادرات/ استفاده از چرم مصنوعی علیه طبیعت است

حیدر ولی زاده/۲۰ خرداد مصادف است با روز جهانی صنایع دستی و آغاز هفته صنایع دستی، ایران از جمله کشورهایی است که همواره در زمینه صنایع دستی در طول تاریخی حرفی برای گفتن داشته است، به عبارت بهتر می توان گفت که صنایع دستی در کشورمان بازتابی از فرهنگ و هنر ایرانی است که ریشه در تاریخ و تمدن دارد. با وجود شهرت جهانی صنایع دستی ایران اما از اهمیت آن در زمینه اشتغالزایی، صادرات و ارزآوری غفلت شده است. به این مناسبت گفت و گویی با یکی از فعال عرصه صنایع دستی در استان قزوین انجام داده ایم تا از نزدیک با حرفه چرم دوزی به عنوان یکی از شاخه های مهم صنایع دستی آشنا شویم و همچنین گوشی برای دغدغه های یکی از فعالان جوان این حرفه باشیم.

زهرای خیری راد به صورت حرفه ای از یک دهه پیش در زمینه چرم دوزی فعالیت دارد ضمن اینکه در کنار چرم دوزی، از علم هم غافل نشده و در زمینه ای مرتبط در رشته صنایع دستی تحصیل کرده است تا در نهایت علم و عمل به کمک همدیگر بیایند و آثاری درخور این حرفه ریشه دار خلق شود.

خیری راد متولد ۱۳۷۴ است و به واسطه علاقمندی به هنر از رشته ریاضی فیزیک برای تحصیل در کنکور به هنر تغییر رشته داده است و با رتبه ۱۷۰ در در رشته صنایع دستی دانشگاه الزهرا قبول شده است. وی  در حال حاضر نیز در دانشگاه گیلان در رشته پژوهش هنر در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل می کند و در سرای تاریخی سعدالسلطنه نیز کسب و کار خود را  دارد. این فعال حوزه صنایع دستی از طریق چرم دوزی محصولاتی از قبیل کیف، کوله پشتی و لوازم التحریر به بازار ارائه می دهد. خیری راد همین امسال موفق به دریافت نشان ملی اصالت کالا شده است.

 از علاقه به چرم دوزی به سمت تحصیل در زمینه هنر رفتید یا از تحصیل در هنر به سمت اقدام کاربردی و چرم دوزی آمدید؟

چرم دوزی را از دوران دبیرستان شروع کردم و دوره های آموزشی مربوط به آن را گذراندم؛ زمانی که دانشجو بودم در این صنعت فعالیت داشتم و به دلیل که علاقه ای که به این هنر داشتم به دنبال این بودم که به صورت علمی و تخصصی تر با صنایع دستی آشنا شوم.

تحصیلات مرتبط با شغل چقدر می توانید مفید و موثر باشد؟

در صنایع دستی داشتن تحصیلات مرتبط در زمینه فعالیت حرفه ای می تواند بسیار کارآیی داشته باشد، بر این اساس امکان شناخت بازار کار و طراحی های مختلف از جمله طراحی اصیل فراهم می شود و به راحتی امکان برقراری ارتباط با ایده های مختلف فراهم می گردد. در کشورهایی مثل ژاپن و هند کارگاه های بزرگ صنایع دستی وجود دارد که در آن افرادی که تحصیلات مرتبط دارند، فعالیت دارند، این گونه عملکرد می تواند برای بهینه سازی صنایع دستی و هدفمند شدن اقدامات موثر عمل کند، در حالی که به مانند کشور ما اقدامات پراکنده نتیجه خاصی به دنبال نخواهد داشت.

چقدر از شغل چرم دوزی رضایت دارید و استقبال از محصولات تولید شده‌  چه میزان است؟

در صورتی که جنبه اقتصادی آن را در نظر نگیرید و به لحاظ علاقه، هنری و ایده هایی که در این حرفه می توانید پیاده کنید به این حرفه نگاه کنید رضایت دارم اما به لحاظ مالی از آنجا که قدرت اقتصادی مردم نسبت به قبل ضعیف شده است و استقبال زیادی از آن نمی شود و بیشتر خریدها مربوط به لوازم با ابعاد کوچک است؛ هر چند در مواردی سفارش هایی نیز برای چرم دوزی دریافت می کنم.

استفاده از چرم در جهان قدمتی به اندازه بشر دارد، در تاریخچه ایران چرم چه جایگاه دارد؟

از آنجا که ایران نیز یکی از مهدهای تمدن بوده است بدون تردید تاریخچه استفاده از چرم نیز در کشور ما طولانی است و در حال حاضر در بسیاری از موزه های دنیا آثار به جا مانده در دوران مختلف وجود دارد. از آنجا که چرم به مانند سفال و سایر آثار باستانی در محیط ماندگاری زیادی ندارد و زود تجزیه می شود لذا دستیابی به آثار قدیمی تر و کهن تر دشوار است و نمی توان ارزیابی دقیقی از تاریخچه این محصول داشت.

چرم چه مزیتی دارد که همچنان جایگاه خود را از عصر حجر تا به امروز حفظ کرده است؟

مزیت هایی زیادی برای چرم وجود که ارزش و اهمیت خود را همچنان حفظ کرده است از جمله این که چرم طبیعی است و با سرشت و طبیعت انسان نزدیکی دارد به طور کلی انسان با لمس چیزهای طبیعی احساس خوشایندی را خواهد داشت. چرم طبیعی همچنین دوام و عمر طولانی دارد و برخلاف چرم مصنوعی که در بهترین حالت پنج سال عمر دارد و سرانجام پوسته پوسته می شود، چرم طبیعی قوام و دوام خود را حفظ می کند. چرم به دلیل حالت خاص و منافذی که دارد اگر به عنوان پوشش و حتی کفش استفاد شود تناسب مورد نظر را خواهد داشت؛ مهم تر این که چرم طبیعی با طبیعت سازگار است و بازیافت هم می شود.

چرم دوزی چه جایگاهی در زمینه اشتغال، صادرات و ارزآوری می تواند داشته باشد؟

بر اساس آماری که ارائه شده است؛ در یک سال گذشته، فعالین حوزه چرم دوزی ۵ برابر افزایش داشته است که می تواند اتفاق بسیار خوبی باشد. چرم دوزی از ظرفیت های بالایی برای اشتغالزایی برخوردار است دلیل آن هم این است که برای شروع کار نیاز به سرمایه بالایی نخواهید داشت و با چند ده میلیون امکان راه اندازی کسب و کار معقول در زمینه چرم دوزی وجود دارد، البته برای توسعه آن و اشتغالزایی در سطح گسترده و به صورت جدی نیاز به مدیریت صحیح و حمایت مسئولان وجود دارد که البته و متاسفانه حمایت های لازم در این زمینه چندان وجود ندارد و سرمایه گذاری نیز صورت نمی گردد. در صورتی که افرادی که به صورت جزیره ای فعالیت دارند، مدیریت و هدفمند شوند و تولید بیشتر و هزینه ها کم تر شود و به سمت تولیدات صنعتی با حفظ روش های سنتی حرکت کنیم، شاهد ارتقای این هنر دیرپا خواهیم بود.

علاقمندان به حیوانات و محیط زیست مخالف استفاده از چرم طبیعی و موافق استفاده از چرم مصنوعی هستند، نظر شما چیست؟

چرم مصنوعی به مراتب زیان بیشتری برای طبیعت و محیط زیست دارد، به همین دلیل بهتر است که پوست حیواناتی که برای مصارف گوشتی، ذبح می شوند، پس از گذراندن مراحل دباغی برای تولیدات چرم طبیعی مورد استفاده قرار گیرند. به طور کلی در ایران شکار برخی از حیوانات از جمله کروکودیل برای استفاده از چرم آن ها ممنوع است و نگرانی در این مورد، صحیح نیست.

بسیاری از دوستداران حیوانات و محیط زیست به منظور کاهش کشتار حیوانات برای تولید چرم طبیعی از چرم مصنوعی  استفاده می کنند که به دلیل عدم سازگاری با محیط زیست، تجزیه این محصولات زمان زیادی را نیاز دارد علاوه بر این چرم مصنوعی مصرف گرایی را بالا می برد چرا که محصولات تولید شده از این نوع چرم ها دوام زیادی ندارد و باید چندین بار خرید این قبیل محصولات هزینه شود که در نهایت زیان بیشتری به محیط زیست خواهد رساند.

چگونه امکان تشخیص بین چرم طبیعی و مصنوعی وجود دارد؟

تشخیص بین این دو چرم کمی دشوار است، ساده ترین راه گرفتن فندک و استشمام بوی حاصل از چرم است که بوی پلاستیک از چرم مصنوعی متصاعد می شود. یکی دیگر از راه ها این است که به طور معمول دانه هایی روی چرم طبیعی وجود دارد که در مواردی قابل مشاهده است. در صورتی که چرم، بافت داشته باشد در چرم طبیعی یکدست نیست و رگه هایی به مانند ترک های پوستی نیز قابل مشاهده است. اگر پشت محصول خریداری شده قابل مشاهده باشد نیز امکان تشخیص وجود دارد.

چرم طبیعی یک کالای لوکس است یا خیر؟

چرم طبیعی به تنهایی قیمت زیادی ندارد و تنها ارزش افزوده آن زیاد است. در واقع زحمتی که برای فرآوری چرم طبیعی و در نهایت تبدیل آن به یک محصول کشیده می شود بسیار زیاد است که موجب بالا رفتن دستمزدها و در نهایت قیمت نهایی کالا می شود.

برای کسانی که علاقمند به این حرفه هستند چه توصیه ای دارید؟

مهم ترین نکته در این حرفه، صبوری، داشتن پشتکار و علاقمندی است؛ در ابتدای کار ممکن است که این حرفه چندان لذت بخش نباشد ولی به مرور زمان با کسب مهارت به رضایتمندی از شغل خواهند رسید.