وقت فرصت مکن اهمال و غنیمت دریاب

پس از بروز یک موج جمعیتی در یک کشور، دوره‌ای پدید می‌آید که جمعیت بزرگی وارد سن کار (۱۵ تا ۶۵ سال) می‌شود و سهم جمعیت افراد زیر ۱۵ سال به خاطر پایان موج، کاهش می‌یابد. هم‌زمان هنوز جمعیت زیادی وارد سنین پیری (بالای ۶۵ سال) نشده‌اند و در نتیجه سهم این گروه هم کم می‌شود. این وضعیت که می‌تواند تا سه، چهار دهه برقرار باشد، فرصتی طلایی در اختیار اقتصاد قرار می‌دهد؛ چرا که اکثریت جمعیت یک کشور می‌توانند به عنوان نیروی کار در اقتصاد مشارکت کنند و از آنجا که بخش کمی از درآمد این نیروی کار گسترده صرف هزینه‌های دو گروه وابسته (کودکان و افراد مسن) می‌شود، امکان پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود. بنابراین در صورتی که ثبات اقتصاد کلان برقرار باشد و تجارت خارجی به عنوان مسیر پایدار بزرگ‌شدن کیک اقتصاد در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد، احتمال رشد اقتصادی بالا و اشتغال‌زا به وجود می‌آید.  چند سالی است که این پنجره به روی توسعه کشور گشوده شده است، اما شواهد چنین به نظر می رسد که  بدون بهره ای ارزشمند به زودی این پنجره طلایی به روی ملت ایران بسته خواهد شد.

ملتی که در بازه زمانی ۳۰ تا ۴۰ ساله موج جمعیتی جوان و کارآمد نتواند بهره گیری مناسب داشته باشد، به زودی بدون جایگزینی جمعیت، بهره‌وری درست و بهره‌مندی از این نسل جوان باید با این فرصت پیش آمده خداحافظی کند.

شاید همین فرصت به دست آمده و بی بهره بود که موجب شد تا رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها در سخنان خود به اهمیت این مساله بپردازند، تا جائی که ایشان در بیانیه گام دوم انقلاب نیز نیروی انسانی مستعد و کارآمد را از مهم ترین سرمایه های کشور دانستند و بیان کردند: «مهم ترین ظرفیت امید بخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی است. جمعیت جوان زیر ۴۰ سال که بخش مهمی از آن نتیجه موج جمعیتی ایجاد شده در دهه ۶۰ است، فرصت ارزشمندی برای کشور است، ۳۶ میلیون نفر در سنین میانه ۱۵ . ۴۰ سالگی نزدیک به ۱۴ میلون نفر دارای تحصیلات عالی، رتبه دوم جهان در دانش آموختگان علوم و مهندسی و انبوه جوانانی که با روحیه انقلابی رشد کرده و آماده تلاش جهادی برای کشورند. ثروتی مهم که هیچ اندوخته مادی با آن مقایسه نمی تواند شد.»

همچنین ایشان در بخش پایانی سخنان خود به مساله تغییر سبک زندگی می پردازند، مشکلی که از ترویج سبک زندگی غربی در ایران نشات می گیرد و توانسته زیان های بی جبران اخلاقی و اقتصادی و دینی و سیاسی به کشور و ملت ما بزند.

نرخ رشد جمعیت در استان ۰.۵۳ / روند همچنان نزولی است

نتایج پژوهش ها اما خبر از عدم بهره مندی مناسب کشور ایران و به تبع آن مردم قزوین از این پنجره جمعیتی دارد، تا جایی که ناهید یزدی مدیرگروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی استان قزوین در این خصوص به خبرنگار پیام شهر گفت: پنجره جمعیتی یکی از مهم ترین مراحل در ساخت سنی یک جمعیت است که با توجه به تبعات آن به ویژه از منظر اقتصادی، برخی از اقتصاددانان از آن به عنوان موهبت جمعیتی نام می‌برند، وقتی بیش از دو سوم جمعیت کشور، جمعیت ۱۰ تا ۶۴ ساله باشد، پنجره جمعیتی برای آن کشور باز خواهد بود.

وی بیان کرد: لازم است بدانیم این پنجره جمعیتی از لحاظ زمانی موقتی است و معمولا یک بار در تاریخ جمعیتی کشور اتفاق می‌افتد و تکرار آن به گذشت زمان بسیار زیادی نیاز دارد.

مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی قزوین افزود: پنجره جمعیتی از طریق سه ساز و کار؛ افزایش عرضه نیروی کار، پس انداز و سرمایه انسانی که به طور متقابل روی هم اثر دارند، رشد و توسعه اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در مورد وضعیت پنجره جمعیتی در ایران هم باید گفت این پنجره از سال ۱۳۸۵ در کشور باز شده است و از این فرصت طلایی برای کشور به طور واقعی و تاثیرگذار مدت زیادی باقی مانده است و اگر در این مدت اقدامات موثری صورت نگیرد، ایران وارد بحران سالمندی جمعیت خواهد شد.

یزدی گفت: در سال‌های اخیر متاسفانه شاهد کاهش رشد جمعیت بوده ایم به طوری که در استان رشد جمعیت از ۱.۲۴ در سال ۸۵ به عدد ۰.۵۳ در سال ۱۴۰۰کاهش یافته است و این روند همچنان در حال کاهش می باشد .

نرخ زاد ولد در قزوین ۵.۶ (پنج و شش دهم) درصد کاهش یافت

مدیرکل ثبت احوال استان قزوین هم در این خصوص با اشاره به کاهش نرخ تولد در ۹ ماهه نخست امسال گفت: در ۹ ماه نخست امسال ۱۰ هزار و ۹۰۵ مورد ولادت در استان به ثبت رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود پنج و شش دهم درصد کاهش داشته است.

علیرضا افسری افزود: از این تعداد واقعه ولادت ثبت شده در استان قزوین، نوزادان پسر سهم بیشتری داشتند و حدود ۵ هزار و ۶۲۴ مورد از این ولادت ها را پسران و ۵ هزار و ۲۸۱ مورد را دختران تشکیل داده اند؛ به این معنا که در مقابل ۱۰۰ واقعه ولادت ثبت شده دختر حدود ۱۰۷ ولادت پسر به ثبت رسیده است.

کاهش زاد و ولد در قزوین نسبت به مدت مشابه سال گذشته زمانی حساس تر می شود که تعداد واقعه ازدواج نیز در این مدت حدود ۷ درصد کاهش یافته که افسری در این باره بیان کرد: در ۹ماهه امسال تعداد ۶ هزار و ۹۷ واقعه ازدواج به ثبت رسیده است که نسبت به سال گذشته ۷ درصد کاهش داشته است.

مدیرکل ثبت احوال استان قزوین در ادامه گفت: در همین مدت آمارهای موجود در حوزه واقعه طلاق در استان قزوین حدود ۵.۳(پنج و سه دهم درصد) افزایش را نشان می دهد.

ناباروری یا ناباوری/ سهم کدام در کاهش جمعیت جدی تر است

حجت الاسلام و المسلمین علی حیدری از اساتید حوزه و دانشگاه معتقد است؛ تعالیم و آموزه هایی که در خصوص فرزند آوری و اهمیت خانواده آورده شده، به درستی به جوان امروز انتقال داده نشده است. وی در این باره می گوید: به نظر می رسد جوان امروز به بسیاری از وعده هایی که در خصوص رزق و روزی داده شده و یا مسائل اقتصادی بعد از فرزند آوری، باور ندارد.

وی می گوید: در کنار مسائل فرهنگی، هجمه فرهنگ غربی بر سبک زندگی ایرانی و … که تعداد زیادی از جوانان را به طور کلی از ازدواج ناامید کرده است، همان تعدادی که ازدواج کرده اند نیز به سختی حاضر به پذیرش عضوی جدید به خانواده خود هستند.

این روحانی بیان کرد: در گذشته عمدتا با طی شدن حدود یک تا دو سال بعد از ازدواج اگر زوجین فرزندی نداشتند، با مداخله اطرافیان و بزرگ‌ترها فرآیندهای درمانی برای این افراد آغاز می شد، اما حالا حتی بعد از حدود ۱۰ سال از ازدواج نیز این که زوجی فرزند ندارند، تا حدودی پذیرفته شده است.

حجت الاسلام و المسلمین حیدری اظهارداشت: به نظر می رسد در شرایط کنونی سهم مسائل فرهنگی در حوزه فرزندآوری از کفه ناباروری سنگین تر است چرا که برفرض میانگین های موجود در حوزه ناباروری تنها چیزی حدود ۱۰ درصد زوجین درگیر این مساله هستند، در حالی که آمارهای کلی نشان از کاهش جدی نرخ فرزند آوری در تمام زوجین دارد.

این جامعه شناس می افزاید: اگرچه بسیار دیر در حوزه فرهنگ آوری و افزایش جمعیت در کشور آغاز به کار شدیم اما همچنان امیدها برای تغییر رویه وجود دارد تا جائی که نرخ فرزند آروی از روند نزولی با سرعت بالای خود فاصله گرفته است اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیاد است که به نظر می رسد با برنامه ریزی درست و تدوین سیاست های تشویقی و ترویجی بتوان درمدت باقی مانده از پنجره جمعیتی گام های ارزشمندی برای بهره مندی از این فرصت برداشت.

آیا قانون جوانی جمعیت میتواند به نفع پنجره جمعیتی ایران اجرایی شود؟

نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اما معتقد است قانون جوانی جمعیت می تواند گامی اساسی در مدیریت شرایط کنونی در کشور باشد،

فاطمه محمد بیگی در این خصوص گفت: قانون جوانی جمعیت یک قانون فاخر، استراتژیک و ژئوپولوتیک به لحاظ مسائل ملی و سرزمینی است، به عبارتی می توان گفت قانونی است که تمام کیفیت زندگی ایرانیان در آینده به آن وابسته است از این رو معتقدیم عملیاتی شدن این قانون باید سرلوحه تمام سازمان ها و ادارات قرار بگیرد.

وی افزود: قانون در گام های نخست خود قانون موفقی بوده است برخلاف هجمه هایی که علیه آن صورت گرفته است و قانون نوزاد و نوپایی که هنوز اجرایی نشده است، اما مورد بغض جریان های خارجی قرار گرفته است، نیاز به روشنگری و آگاهی بخشی دارد و قطعا با اجرایی شدن آن، مواردی که علیه این قانون گفته می شود به فراموشی سپرده خواهد شد.

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به شرایط کنونی کشور و قرارگیری در انتهای پنجره جمعیتی اجرای این قانون، در اسرع وقت باید در راهبرد تمام وزارت خانه ها و دستگاه ها قرار گیرد به ویژه توجه به رفع موانع فرزند آوری و افزایش جمعیت که در این قانون صراحتا به آن پرداخته شده است باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.

سقوط در پرتگاه جمعیتی ، تهدیدی که باید از آن هراسید؟

محمد بیگی گفت: مشکلی که امروز در حوزه فرزند آوری در کشور وجود دارد ناشی از اقداماتی است که در ۳۰ سال گذشته داشتیم و قانون تنظیم خانواده ای که با ۳-۴ برابر بودجه مورد نیاز آن و با کمک های هنگفت سازمان های بهداشت جهانی و سازمان های به ظاهر حقوق بشری با هدف کاهش رشد جمعیت ایران تصویب شد و متاسفانه ما نیز همراهی کردیم تا اجرا شود مسوول اصلی مشکلات امروز کشور در این حوزه است، با این حال معتقدیم امروز باید این خسارات جبران شود و اگر ۶ سال دیگر بگذرد دیر خواهد شد و در پرتگاه جمعیتی سقوط خواهیم کرد.

وی عنوان کرد: هم اکنون مجلس به صورت جدی پای کار اجرای این قانون و همه قوانینی که به بهبود روند موجود کمک کند، ایستاده است و نگاه ما این است که تمام آئین نامه ها و دستورالعمل ها باید در کشور مطابق این قانون اصلاح شود و رنگ و بوی رشد جمعیت و ارتقای کیفیت جمعیت باید ارتقای برنامه هفتم و بودجه سال ۱۴۰۲ باشد.

نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: این که سازمان برنامه تا به امروز بودجه های این قانون را تخصیص نداده به هیچ عنوان قابل اغماض نیست و قطعا این مساله را از طرق مختلف حقوقی و قضایی پیگیری خواهیم کرد.

محمد بیگی در پایان عنوان کرد: اگر پنجره جمعیتی ایران بدون بهره مندی و بهبود روند فرزند آوری به پایان برسد، قطعا با رشد ۳ برابر پدیده سالمندی در دنیا، پیرترین کشور دنیا خواهیم بود و بعد از پیک جمعیتی ۱۰۰ میلیونی در ۱۴۱۵ به بعد شروع به کاهش رشد جمعیت خواهیم کرد، به طوری که جمعیت ایران تا ۳۰ تا ۴۰ میلیون نفر تقلیل خواهد یافت؛ در حالی که هم اکنون در کشورهای همسایه ایران، آهنگ رشد دو تا سه برابری جمعیت را داریم و این باعث ناترازی و توزیع نابرابری جمعیتی در منطقه و به هم ریختن توازن خواهد بود، به طوری که قدرت کشور ایران به لحاظ اقتصادی سیاسی، امنیتی و …. کاهش جدی خواهد یافت.

وی بیان کرد: مطالبه جدی ما نمایندگان از مسوولین، رعایت قانون جمعیت است و اگر پیشنهادی در این حوزه وجود دارد که بتواند در مساله فرزندآوری و مدیریت جمعیت به ما کمک کند، در فراکسیون جمعیت در مجلس می پذیریم و مردم بدانند که مجلس یازدهم به صورت جدی به دنبال رفع این مشکل است و هر پیشنهادی که بتواند در این حوزه کمک کننده باشد مورد پذیرش ماست.

خانواده ایرانی، بیماری که آخرین نفس های خود را می کشد

تغییر سبک زندگی در گذر زمان اگرچه یک پدیده غیر قابل انکار است، اما تغییر سبک زندگی ایرانی به نفع سبک زندگی غربی، کاهش جدی ابعاد خانوار، جایگزینی حیوانات خانگی به جای فرزند و همه نمادهای زندگی غربی مساله ای است که باید مدت ها پیش از این زنگ خطر نابودی خانواده ایرانی را به صدا در می‌آورد.

حالا اما آمارهای نگران کننده از کاهش نرخ فرزند آوری، بسته شدن پنجره جمعیتی ایران بسیار زودتر از چیزی که می‌پنداشتیم و برنامه ریزی های دشمنان برای استفاده از روند معکوس جمعیتی ایران ناقوس بدصدای بحران خانواده ایرانی را به حرکت درآورده است. از این روست که امروز باید همه ظرفیت های داخلی از حوزه های فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی به نفع حفظ حیات خانواده ایرانی در یک مسیر هم قدم و همراه شوند تا با تدوین سیاست های ترویجی، حمایت ها و سیاست های تشویقی خانواده ها را برای حفظ این میراث ارزشمند پای کار بیاورند.

اما پیش از آن، اکثریت جمعیت جوان کشور باید بپذیرند که خطری جدی در کمین ایران و ایرانیست….