لطف به دشمنان فریب خورده!

ترجمه و شرح نامه ۱۵ نهج البلاغه و چون دشمن را آماده جنگ مى دید، مى گفت:

«خداوندا! قلب ها به تو پیوسته، گردن ها به سوى تو کشیده شده، چشم ها به جانب تو خیره گشته، قدم ها در راه تو جابجا شده و بدن ها فرسوده گردیده است. خداوندا! کینه نهانى این گروه آشکار شده و دیگ هاى دشمنى و عداوت در سینه آنان به جوش آمده است، خداوندا! شکایت خود را به سوى تو مى آوریم که پیامبرمان از میان ما رفته، دشمنان ما فراوان گشته و خواسته ها و اهدافمان مختلف و متشتت شده است. پروردگارا! میان ما و قوم ما به حق داورى کن که تو بهترین داورى کنندگانى.»

نامه در یک نگاه:
امام علی)علیه السلام) در این دعا ناراحتى خود را از بروز و ظهور جنگ، آشکار مى سازد و از کثرت اعدا و پراکندگى مسلمانان در نبودن پیامبر اکرم(ص) به خدا شکایت مى برد و سرانجام از خداوند صلح و عدالت و پایان گرفتن جنگ را طلب مى کند. اینها همه نشان مى دهد که اسلام هرگز طرفدار جنگ نیست و جنگ همواره امرى تحمیلى محسوب مى شود، زیرا آثار زیانبار جنگ ها گاهى در نسل هاى متوالى ادامه دارد….

دعاى جامعى براى میدان نبرد:
حضرت هر زمان که در میدان جنگ در برابر دشمن قرار مى گرفت، این دعا را مى خواند؛ این نشان مى دهد که امام(ع) همواره یارانش را به این نکته توجّه مى داده اند که این جنگ براى برترى جویى و غلبه بر دشمن به منظور رسیدن به مال و مقام نیست، بلکه جهادى است که از مهم ترین عبادت ها محسوب مى شود و باید به نام خدا و به یاد خدا در این میدان گام نهاد و پیروزى خود را از او خواست؛ با نیّتى خالص گام برداشت و با قلبى مملوّ از عشقِ خدا بر دشمنان حق حمله آورد.
نخست عرضه مى دارند: «خداوندا! قلب ها به تو پیوسته، گردن ها به سوى تو کشیده شده، چشم ها به جانب تو خیره گشته، قدم ها در راه تو جابجا شده و بدن ها فرسوده گردیده است».
اشاره به اینکه هدف نهایى تویى و هر گامى که بر مى داریم براى تو و به سوى توست. آرى مجاهدان اسلام در تمام برنامه هایى که دارند هدفشان خداست.
سپس امام(ع) در ادامه این سخن به انگیزه دشمنان براى جنگ با او اشاره مى کنند تا سربازانشان به حقیقت امر آشنا گردند؛ عرضه مى دارند: «خداوندا! کینه نهانى این گروه آشکار شده و دیگ هاى دشمنى و عداوت در سینه آنان به جوش آمده است».
اشاره به اینکه این‌ها همان کینه هاى عصر جاهلیّت و زمان پیامبر اکرم(ص) است که در زمان پیروزى آن حضرت همه را مخفى داشتند و به ظاهر مسلمان شدند ولى کینه و عداوت را در دل پنهان مى کردند و این منافقان بعد از زمان حیات پیامبر(ص) زمینه را براى آشکار ساختن آن کینه ها مناسب دیدند…
این درسى است براى اصحاب و یارانش تا بدانند با چه کسى مى جنگند و براى چه جهاد مى کنند.
آن گاه در پایان این دعا بار دیگر دست توسّل را به دامان لطف پروردگار زده، با تعبیرى که از صفاى دل و نورانیّت باطن و محبّت به همه کس حتى به دشمن حکایت مى کند بیان مى دارند: «خداوندا! شکایت خود را به سوى تو مى آوریم که پیامبرمان از میان ما رفته، دشمنان ما فراوان گشته و خواسته ها و اهدافمان مختلف و متشتّت شده است. پروردگارا! میان ما و قوم ما به حق داورى کن (و درهاى پیروزى، صلح و عدالت را به روى ما بگشا) که تو بهترین داورى کنندگانى»
این تعبیرات بیانگر نهایت لطف و محبّت امام(ع) حتى نسبت به دشمنان فریب خورده و گمراه اوست. تعبیر به «قَوْمِنا» و تعبیر به (داورى کن) به جاى (پیروز نما) و تعبیراتى که با صیغه جمع بیان شده، همه نشان مى دهد که هدف نهایى امام(ع) آن است که آنها به سوى حق باز گردند و با سایر مسلمانان دست به دست هم دهند و در برابر دشمنان بایستند.

منابع:

نهج البلاغه

پیام امیرالمومنین (ع)، آیت ا… مکارم شیرازی