فرهنگ شهروندی از مطالبات شهروندان
سید محمد رضا قافله باشی/ مدیر مسئول/شهروند به عنوان مفهوم بنیادی ، امروزه از اهمیت فراوانی برخوردار است. شهروند بودن یک رابطه دو سویه است، می توان آن را یک احساس تعلق از یک جامعه کوچک تر به یک تا جامعه بزرگ دانست. شهروندی بنیان طرح های نظری برای پژوهش در حوزۀ «بهبود کیفیت زندگی» شهرنشینان جامعه قرار گرفته است.
واژه «شهروند» به ویژه در کشور ما معنای دومی هم دارد که این معنا بیشتر متداول است. در این معنا افرادی که در شهرها زندگی میکنند و رابطه آن ها با مدیریت شهری یا شهرداری ها و شورای های اسلامی شهر به موضوع اصلی تبدیل شده است. در این نگاه به هر کدام از شهرنشینان یک شهر می توان «شهروند» خطاب کرد، زیرا در چارچوب حقوقی مجموعه ای از وظایف و حقوق تعریف شده قرار می گیرند. در این مفهوم، شهروند شهرنشینی است که با احساس تعلق به شهر، باید نسبت به حقوق و وظایف فردی و اجتماعی خود آگاهی داشته و با پذیرش تکالیف خود در امور شهر، مشارکت کند. واژه «حقوق شهروندی» که شخصیت های حقیقی و حقوقی مقیم و یا مهمان یک شهر ملزم به رعایت آن هستند. «فرهنگ شهروندی» در این معنا به مجموعه ای از بینش ها، آگاهی ها، گرایش ها، مهارت ها و هنجارهای رفتاری اطلاق می شود؛ که افراد جامعه از نظر سکونت و اقامت در شهر باید واجد آن باشند. از این منظر«فرهنگ شهروندی» را می توان مجموعه ای از سه عنصر رابطه شهروندان با محیط، شهروندان با یکدیگر و شهروندان با مدیریت شهری تعریف کرد.
رابطه شهروندان با مدیریت شهری یک رابطه دو طرفه است . کسب توانایی ها و مهارت های شهروندی یا به عبارت دیگر تبدیل ساکنان شهر به شهروندانی موثر و کارآمد مستلزم آشنایی شهرنشینان با حقوق و تکالیف، نگرش های قوام یافته نسبت به ارزش های اجتماعی، حساسیت نسبت به فرهنگ و آداب و سنن، احترام به شأن و منزلت انسانی و تلاش برای مداراجویی و حفظ فضای پیرامون خود است.
رفتارهای مدنی نیز جزء مهمی از مفهوم شهروندی را تشکــــــیل می دهد. رفتارهایی مانند مشارکت های اجتماعی، شرکت در فعالیت های داوطلبانه و انسان دوستانه، مشارکت درحفظ نظم اجتماعی و مراقبت از محیط زیست، ساکنان شهر را به شهروندانی فعال و کارآمد در جامعه شهری تبدیل می کند.
از وظایف مدیریت شهری آموزش و نهادینه سازی فرهنگ شهروندی می باشد و از رسالت های سازمان ها فرهنگی در شهرداری ها ایجاد بستری برای تحقق این امر می باشد . ایجاد هویت شهری و درنهایت تبدیل حقوق شهروندی به اجبار اجتماعی که جز لاینفک وظایف مدیریت شهری میباشد فرهنگ با ابزار تاثیرگذار رسانه، هنر و ادبیات می‌تواند به شکل مستقیم و غیرمستقیم بیشترین تاثیر را در شکل گیری تحول عمیق در افراد برای رعایت حقوق شهروندی داشته باشد.
لازم است برای تقویت همزیستی متعالی در جامعه بر روی موضوعاتی مانند حقوق شهروندی و توسعه سبک زندگی ایرانی اسلامی بیشتر کار شود. فرهنگ صداقت، فرهنگ بهداشت عمومی و تفکیک زباله، فرهنگ صحیح رفتار ترافیکی، فرهنگ سلامت شهروندی ، فرهنگ طراحی وزیباسازی شهری و استفاده از فضای سبز و … فرهنگ شهروندی را به صورت مصداقی برای شهروندان تعریف کرده و به آن بپردازیم.
باید سرفصل های مناسب و آموزش صحیح برای شهروندان در این حوزه آغاز گردد و برای هر گروه هدف به فراخور خود محتوا تولید گردد.از آن جا که بخشی از مشکلات و نابسامانی های موجود در اداره کلان شهرها و شهرهای بزرگ حاصل عدم توافق یا بی توجهی اقشاری از شهرنشینان به شیوه های عقلانی زندگی و زیست شهری است و فقدان یا کمبود آگاهی از فرهنگ شهروندی و الگوهای رفتاری زندگی شهری مناسب هزینه های زیادی را به ساکنان شهر، مدیریت شهری و محیط شهری تحمیل می کند؛ لذا ضرورت توسعۀ فرهنگ شهرنشینی و کسب مهارت های شهروندی در میان ساکنان شهر بیش از پیش اهمیت یافته و لازم است از طریق روش ها و سازوکارهای آموزشی و ترویجی در گسترش و بهبود فرهنگ شهروندی گام برداشته و آن را نهادینه سازیم.
از این رو به منظور تحقق این هدف، تدوین راهکارهای ارتقای فرهنگ شهروندی از سوی مدیریت شهری لازم و ضروری است و از اهمیت ویژه ای در سامان دهی اداره شهرها برخوردار است. شهروندان باید آگاه باشند در صورت عدم و یا کم کاری در حوزه بستر سازی و تحقق نهادینه شدن این امر ، می بایست مطالبه از مدیریت شهری را دراین خصوص در راس درخواست های خود داشته باشند .
دیدگاهتان را بنویسید