شهروند مسئولیت پذیر، شهری آباد

مشارکت اجتماعی در اداره امور شهر یکی از مفاهیم عمده توسعه پایدار در هر کشوری است.زمانی که مردم خود را ملزم به مشارکت اجتماعی در اداره امور شهر و زندگی اجتماعی بدانند و نسبت به آنچه در پیرامون‌شان در جریان است بی‌تفاوت نباشند، مهم‌ترین نتیجه‌ای که عاید جامعه می‌شود کاهش آسیب‌های اجتماعی و مشکلات زیست شهری و داشتن شهری بهتر است. معنای ساده بی‌تفاوتی اجتماعی یعنی اینکه برای ما مهم نیست چه بر سر دیگران، شهروندان و شهری که در آن زندگی می‌کنیم، می‌آید و در نتیجه این بی‌تفاوتی؛ روابط عاطفی و مسئولیت‌پذیری افراد در قبال دیگران و شهری که در آن زندگی می‌کنند کمتر و کم‌رنگ می‌شود. اما اگر مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی در جامعه تقویت شود، به‌دنبال  آن شاهد همدلی خواهیم بود. مشارکت و همدلی اجتماعی یکی از مهم‌ترین ابزارها و شاخصه‌های توسعه پایدار در دنیاست. در مقابل بی‌تفاوتی اجتماعی موضوعی است که حاکی از نوعی بی‌توجهی افراد نسبت به قوانین، هنجارها، حوادث و اتفاقات اجتماعی و به‌صورت کلی شهر و جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کنند.

برای تفکر در  حوزه ی حقوق و تکالیف شهروندی ابتدا این سوال مطرح می شود که حقوق شهروندی چیست ؟ چه کسانی می‌توانند این حقوق را داشته باشند؟ و در کجا می‌توان آن را جست و جو کرد؟

اولین گام در حفظ حقوق شهروندی، احساس وظیفه و تعلق خاطر به محله زیست است. محله‌ای که در آن شهروندان مسئولیت پذیر داشته باشد، بی شک از امنیت پایدار برخوردار است.

نقش مردم محله در حفظ امنیت انکار ناپذیر و مهم است. یکی از وظایفی که برای شهرنشین‌ها مطرح است مشارکت در  حفط امنیت محله است. «امنیت جامعه محور» مسئله ای است که امروزه جامعه شناسان تأکید زیادی بر آن دارند. با تکیه بر این موضوع که هر شهروند در ایجاد و حفظ امنیت در محله نقش بسزایی دارد می توان این گونه عنوان کرد که بخش زیادی از امنیت محله را خود مردم می توانند تأمین کرده و ارتقا بخشند.

پویایی محله و حفظ زیبایی آن از دیگر مواردی است که در نتیجه حضور شهروند مسئولیت پذیر  صورت می‌گیرد.

مردم محله موظف هستند در حفظ مبلمان شهری و زیباسازی های ایجاد شده کوشا باشند. هر شهروند موظف است نسبت به امکانات عمومی که در اختیار محله قرار گرفته احساس مسئولیت کند و نه تنها به آن آسیب نرساند و آن امکانات را تخریب ننمایند بلکه در گسترش هر چه بیشتر آن نیز تلاش کنند.

همانطور که پیشتر اشاره کردیم، حضور شهروندان آگاه در محله از میزان بزه و آسیب‌های اجتماعی آن می‌کاهد. در گذشته چنانچه شهروندی از محل، درگیر معضل اعتیاد می‌شد، اهالی محل از ریش سفید گرفته تا امام جماعت سعی در ترک و سلامت وی داشتند و همچنین در رفع برخی نیازهای اقتصادی خانواده فرد معتاد، اهتمام می‌ورزیدند اما امروز این احساس مسئولیت پذیری به ترس و مظان اتهام قرار دادن فرد معتاد به دزدی و سایر اتهامات تبدیل شده و امید به زندگی وی را کاهش داده است که نتیجه‌ی آن مصرف دوچندان مواد مخدر است.

مشارکت شهروندان در رسیدگی به امور محله، موضوعی است که در شهرهای امروزی کم‌رنگ تر شده است. به عنوان مثال شهروندان در دهه‌های گذشته نسبت به بهره مندی محله از آسفالت خوب، نورپردازی محل و … دغدغه‌‌مند بودند اما امروز تنها فضای داخلی خانه ها برای شهروندان اهمیت دارد و در این زمینه دچار انزوای اجتماعی شده‌ایم.‌ در تبیین انزوای اجتماعی اگر بخواهم یک مثال بزنم، بارش برف یک ماه گذشته نشان داد که شهروندان از معنی واقعی شهروندی فاصله گرفته و حتی انتظار داشتند تا دستگاه‌های خدمات شهری تا درب جلوی منازل آنان را برف روبی کند.

حقوق شهروندی در قانون

حقوق شهروندی از اهم مباحث حقوق بین‌المللی و حقوق ملل است و ارزش ذاتی این مقوله تا جایی است که آن را در شمار مباحث محوری حقوق معاصر قرار داده است و در قانون اساسی کشور نیز به آن اشاره شده است چراکه قانون‌گذار معتقد است، در جوامعی که مردم آن، به حقوق و تکالیف شهروندی آگاه نیستند قطعا شاهد  بروز هرج و مرج‌ و توزیع ناعادلانه خدمات شهری هستیم. متأسفانه موضوعی که حداقل در قزوین خیلی به آن پرداخته نشده است و  هر سال که به جلو پیش‌ می‌رویم شاهد بی‌تفاوتی بیشتری از شهروندان و حتی انجمن‌های مردم‌نهاد هستیم.

در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰، قزوین با فعالیت چند انجمن مردم نهاد در حوزه حقوق شهروندی، خدمات شهری و محیط زیست، مدیریت شهری در رصد بود اما مسئولان وقت به‌قدری انجمن‌ها را به چالش کشیدند که در نهایت، آن‌ها نیز دست از رسالت ذاتی خود کشیدند. موضوعی که جای بحث و بررسی دارد.

همه ما قبول داریم که رشد سریع شهرها سبب بروز و ظهور برخی مشکلات در شهرها شده است و اگر بخواهیم در این رابطه نگاهی عینی‌تر داشته باشیم، می‌توانیم به آلودگی‌های چند وقت اخیر اشاره کنیم.

سوخت مازوت توسط واحد‌های آلاینده،  صنعتی شدن هرچه بیشتر شهر  و فدا شدن محیط زیست، چرای بی رویه دام‌ها در دشت الله آباد قزوین و بی تفاوتی مسئولان به موارد اینچنینی سبب شد تا هوا برای قزوینی ها تنگ شود در حالی که اگر من و شما هر یک به نوبه خود دغدغه‌مندانه مطالبه‌گر آنچه در شهر اتفاق می‌افتد باشیم فرصت برای بی‌تفاوتی نهادهای اجرایی کم‌تر می‌شد.

عدم دغدغه‌مندی و مسئولیت پذیری ما قرار است تا کجا به شهر آسیب بزند؟

پیام‌شهر از تمامی شهروندان دعوت می‌کند که  دغدغه‌های شهری خود را با آی‌دی پیام شهر در شبکه‌های پیام رسان داخلی مطرح کنند تا درباره آن‌ها نیز به گفت و‌ گو بنشینیم.

آدرس ما:

@paymeshahr_com