شهرداریها، میان‌بُر حضور اجتماعی معلولان
نگاه پیام‌شهر به وضعیت دسترس‌پذیری شهر قزوین به بهانه روز جهانی معلول
رویا بابائی- خبرنگار حوزه معلولان
کارشناس ارشد حقوق جزاست. از فرط در خانه ماندن دچار افسردگی شده، ۲۸ ساله است اما دست‌کم ۱۰ سال بیشتر نشان می‌دهد.
وقت حرف زدن دست‌هایش می‌لرزند. می‌گوید آخرین‌‌باری را که جرات کردم تنهایی از خانه بیرون بروم را فراموش کرده‌ام. آنقدر در چاله‌چوله‌های شهر افتاده و صدمه دیدهام که دیگر جرأت این کار را ندارم؛ از شهرداری گله‌مند است. می‌گوید: تقریبا در هیچ کوچه و خیابانی نیست که ساخت و ساز نباشد و بخشی از پیاده‌روها به خاطر انباشت مصالح ساختمانی مسدود نشده باشد! اما بین این همه شهردار و مدیر و معاون هیچ کس تاکنون به این فکر نکرده که نابینا از این پیاده‌روها چگونه عبور کند؟
اگر مسوولیت ساخت شهرها با شهرداری است و شهرداری از این راه درآمد دارد، پس چرا نباید فکری برای همنوعان من بشود؛ هزینه آسیب‌هایی که ما می‌بینیم با چه کسی است؟
می‌گوید؛ بارها بخاطر اختلاف سطح پیاده‌روها، وجود مصالح ساختمانی در مسیر عابر رو و برخورد با داربست‌های فلزی سر، دست و پاهایم شکسته و آسیب جدی دیدهام اما آخرین بار وقتی مچ پایم به خاطر سقوط در چاله‌ای که مقابل یک ساختمان در حال ساخت ایجاد شده بود، از دو قسمت مختلف شکست؛ دیگر شهامت تنهایی بیرون رفتن را برای همیشه از دست داده‌ام.
این‌ها را لیلا.خ می‌گوید. دختر نابینایی که به خاطر احساس ناامنی در تردد در شهر، از سه سال پیش تاکنون خانه‌نشین شده. مادرش می‌گوید: لیلا، دختر باانگیزه و پویایی بود. تمام سال‌های دانشگاه خودش به تنهایی به دانشگاه رفت و آمد می‌کرد. حتی گاهی اگر ما اصرار می‌کردیم او را به دانشگاه برسانیم قبول نمی‌کرد. می‌گفت مگر نمی‌بینید خودم می‌توانم؟ همیشه رویای وکالت و داشتن دفتر کار مستقل داشت اما از سه سال پیش به این‌طرف با همه رویاهایش خداحافظی کرد و گوشه اتاقش را به همه جای شهر ترجیح داد.
برای هزارمین بار …..
روز جهانی معلول، بهانه خوبی برای توجه به نیازهای شهروندان دارای معلولیت است، اما کیست که نداند توجه بدون نتیجه از فایده خالی است.
برای هزارمین بار می‌گوییم و می‌نویسیم طبق ماده ۲ قانون حمایت از معلولان؛ شهرداریها در مورد مناسبسازی شهر صاحب وظیفه‌اند، اما گوشی برای شنیدن نیست که نیست.
در حالی‌که اگر شهرداریها به وظیفه قانونی خود در قبال معلولان عمل کنند، فقط مناسبسازی شهری انجام نداده‌اند بلکه راه را برای آموزش، اشتغال، تردد، حضور اجتماعی و در یک کلام استقلال معلولان باز کرده‌اند. حالا فکر کنید شهرداریها به این وظیفه خود توجه نکنند، آیا این اهمال فقط یک نتیجه دارد و آن عدم دسترس‌پذیری شهری است؟ خیر! این دقیقا حبس خانگی معلولان و پیشگیری از زندگی عادی آن‌هاست که موجب می‌شود حقوق زیادی دومینووار از آنها تضییع شود.
اما این‌ها را چه کسی درک می‌کند؟ کدام شهردار یا مدیری تا انتهای دریای بیکران شهر دسترس‌ناپذیر را یک نفس شیرجه زده و صخره‌های عمق آن را به چشم دیده؟
- قزوین فاقد آژانس ویژه معلولان است
مجید محمدی پدر سالمندی که یک فرزند با معلولیت شدید دارد، می‌گوید: پس از گذشت سال‌ها، این شهر هنوز یک آژانس ویژه برای افراد دارای معلولیت ندارد. در قزوین دست‌کم چند هزار معلول داریم که تعداد زیادی از آنها برای انجام امور روزانه خود نیارمند آژانس هستند. صندوق خودروهای عادی به دلیل داشتن مخزن گاز، جایی برای ویلچر ندارند و باقی خودروها نیز هزینه بیشتر مطالبه می‌کنند و مسوولان این شهر هنوز نتوانسته‌اند یک آژانس ویژه و امن با هزینه‌های معمولی برای این گروه راه‌اندازی کنند.
او بیان می‌کند: من یک پدرم و تا لحظه آخر عمرم هر کاری لازم باشد برای فرزندم انجام می‌دهم اما شهرداری و سایر دستگاه‌ها وظایفی دارند که باید نسبت به آن آگاه باشند. تکلیف خانواده‌هایی که قادر به جابجایی فرزندانشان نیستند یا افرادی که خودروی شخصی ندارند چیست؟ آیا معلولان باید در خانه زندانی شوند، چون مسوولان با وظایف خود آشنا نیستند؟
- حمل‌ونقل عمومی قزوین هنوز از معلولان هزینه دریافت می‌کند
محمد.ن نیز یکی از معلولان ضایعه‌نخاعی قزوین می‌گوید: شورای شهر فعلی هنوز حتی یک قدم برای معلولان برنداشته و شورای قبلی هم اگرچه اقداماتی در این زمینه داشت اما بالاخره نتوانست در رایگان کردن هزینه استفاده معلولان از ناوگان حمل‌ونقل عمومی به نتیجه برسد و این قانون در قزوین همچنان بلاتکلیف است.
وی بیان می‌کند: این قانون در بسیاری از شهرها در حال اجراست، اما مدیریت شهری قزوین اگرچه در موارد بسیاری هدررفت هزینه فراوان دارد، اما تا به معلولان که می‌رسد، تا ریال آخر هزینه‌ها را محاسبه کرده و رایگان شدن کرایه اتوبوس را برایشان زیاد می‌بیند.
- اقدامات شهرداری، کارشناسانه نیست
محمود خدابنده هم به‌عنوان یکی از شهروندان دارای معلولیت می‌گوید: شهرداری در سال‌های اخیر اقداماتی در زمینه قانون معلولان انجام داده اما این‌ها کافی و کارشناسانه نبوده. شهرداری هنوز در مناسبسازی خیابان‌ها الفبای کار اصولی را نمی‌داند. هنوز در ساختمان‌های جدید التأسیس آسانسور بالای یک نیم‌طبقه با فاصله چند پله از همکف قرار دارد و هنوز تردد معلولان در شهر ایمن نیست.
او که چند سال پیش در یک حادثه رانندگی دچار آسیب نخاعی شده و از آن پس از ویلچر استفاده می‌کند، ادامه می‌دهد: شهرداری قزوین چند سال پیش چندین دستگاه اتوبوس مناسبسازی برای استفاده معلولان خرید که هنوز هم در شهر تردد دارند، اما وقتی ایستگاه‌های اتوبوس در بسیاری از نقاط شهر بالاتر از کف خیابان قرار دارند و دسترسی پیاده‌رو به خیابان توسط جدول یا شمشادها مسدود است، فرد ویلچری چگونه باید خود را به ایستگاه برساند؟!
خدابنده می‌افزاید: در بسیاری از موارد، مدیران شهری خواهان اجرای قوانین مناسبسازی هستند اما چون دانش تخصصی آن را ندارند و از کارشناسان فنی هم مشاوره نمی‌گیرند و چون بیشتر موارد را به دست پیمانکاران می‌سپارند، برای همین علیرغم صرف هزینه، خروجی خوبی گرفته نمی‌شود.
- تحقق مطالبات معلولان، اولویت شورای شهر است
رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری شورای شهر قزوین، اجرای قوانین مرتبط با حوزه معلولان را از اولویت‌های شورای شهر دانسته و می‌گوید: جامعه معلولان از مهم‌ترین گروه‌های هدف برای ماست. شاید تاکنون همه خواسته‌های این گروه محقق نشده اما تلاش بر این است تا جای ممکن خواسته‌ها و مطالبات این افراد در تیررس توجه و تحقق قرار گیرد.
ولی چگینی، ایجاد تغییر نگرش با استفاده از ابزارهای فرهنگی و اطلاع‌رسانی را یکی از اقدامات مجموعه مدیریت شهری در مسیر اقناع شهروندان نسبت به حقوق افراد دارای معلولیت برمی‌شمارد.
وی همچنین از هفته‌نامه پیام‌شهر به‌عنوان تنها نشریه استان که دارای نسخه بریل است یاد می‌کند و می‌گوید: این اقدام در راستای ارائه خدمت به جامعه نابینایان صورت می‌گیرد.
به گفته چگینی، کمیته مناسبسازی شهرداری به‌طور مرتب و با اولویت از برج ها، مجتمع‌ها و سایر ساختمان‌های سطح شهر برای ارزیابی و رفع نواقص موجود بازدید می‌کند تا امکان تردد شهروندان دارای معلولان به این ساختمان‌ها فراهم باشد.
این عضو شورای شهر قزوین، تعامل با کمیته اجرایی تخصصی ستاد مناسبسازی استان را از دیگر اقدامات شهرداری در راستای انجام وظیفه در امور معلولان خوانده و بیان می‌کند: مشاور شهردار در امور معلولین در این کمیته عضویت دائم دارد و کلیه مصوبات را پیگیری می‌کند و در موارد زیادی ارائه دهنده پیشنهادات اثربخشی در زمینه مناسبسازی است.
چگینی می‌افزاید: تجهیز سرویس‌های بهداشتی عمومی و ساختمان‌های جدیدالاحداث به توالت فرنگی برای استفاده سالمندان و افراد دارای معلولیت از دیگر اقدامات شهرداری است و همچنین چاپ کتاب «ایمن بمانیم» به صورت بریل برای توسعه اهداف سازمان آتش‌نشانی و به‌منظور استفاده شهروندان نابینا انجام شده است.
وی همچنین از برگزاری دوره‌های توجیحی ضمن خدمت برای کارکنان شهرداری در راستای بهبود سطح ارتباط آنها با افراد دارای معلولیت، سالمندان و سایر آسیب‌مندان خبر داده و می‌گوید: بدون تردید خدمات‌دهی به جامعه معلولان تنها به این امور ختم نمی‌شود و ما تا نقطه ایده‌آل فاصله زیادی داریم اما تلاشمان بر این است که نماینده خوبی برای این گروه در شورای شهر باشیم و به این گروه از شهروندان خدمات قابل قبولی ارائه دهیم.
- وعده چندین ساله شهرداری قزوین
معاونت شهرسازی و معماری وقت شهرداری قزوین سال گذشته در گفتگو با ایلنا از طراحی ساختمان‌های عمومی بر اساس ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای آسیب‌مندان، معلولان و سالمندان خبر داده و گفته بود: پایان‌کار ساختمان‌های عمومی نیز بر همین اساس صادر خواهد شد.
کیومرث فدایی‌فر گفته بود: صدور پایان کار ساختمان‌ها منوط به اجرای چک لیست‌های مربوط به مناسبسازی است و در این زمینه تأمین امکانات، مناسبسازی و دسترس پذیری معلولان مورد توجه است تا در سال های آینده، شاهد مناسبسازی شهری باشیم.
اکنون بیش از یکسال از این وعده گذشته، قبل از آن نیز مدیران شهرداری وعده‌هایی از این جنس داده بودند اما با گذشت مدت‌ها، بی‌توجهی به اجرای قوانین مربوط به حوزه مناسبسازی همچنان مشاهده می‌شود.
پیشتر نیز جای‌گذاری اشتباه موزاییک‌های راهنمای نابینایان در پیاده‌روها، استفاده تزئینی از آنها و هدایت نادرست افراد نابینا و کم‌بینا به سمت تیربرق‌ها یا نقاط پرخطر به دلیل ناآگاهی از کاربرد این موزاییک‌‌ها توسط شهرداری و یا پیمانکاران شهرداری دیده شده بود.
در سال‌های اخیر اگرچه شهرداری در زمینه مناسبسازی اقداماتی انجام داده اما با توجه به پراکندگی این اقدامات و نبود پیوستگی بین آنها، می‌توان گفت این مقوله اگرچه در دستور کار شهرداری قرار دارد، اما جزو اولویت‌ها نیست.
البته باید دید شیوا شهرام‌فر، معاون فعلی شهرداری در معاونت شهرسازی که سابقه مشاور چندین شهردار قزوین را در کارنامه خود دارد و به اغلب وظایف شهرداری آگاه است، از این پس در خصوص وظایف شهرداری در قبال شهروندان دارای معلولیت چه رویه‌ای را در پیش خواهد گرفت؟
دیدگاهتان را بنویسید